RUSYA’nın Ukrayna sınırına detaylı bir askeri yığınak yapmasının tetiklediği gerginliği düşürme amaçlı diplomatik girişimlerin geçen günkü durağı NATO’nun Brüksel’deki karargâhıydı. Geçen pazartesi ABD ve Rusya dışişleri heyetlerinin İsviçre’nin Cenevre kentinde sonuç alınamayan görüşmesinin peşinde dün de NATO ile Rus tarafının temsilcileri bir araya geldi. En son 5 Temmuz 2019’da yapılan NATO-Rusya Konseyi (NRC), NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg başkanlığında toplandı. Dört saat süren toplantıya taraflar arasındaki görüş ayrılıkları damga vurdu ve beklendiği gibi maddi netice elde edilemedi.
‘BELİRGİN MANZARA AYRILIĞI’
Stoltenberg toplantı ardından yaptığı açıklamada, basit bir kavga olmadığını vurgulayarak, “NATO müttefikleriyle Rusya arasında keskin manzara ayrılıkları var. Bunların giderilmesi kolay olmayacak” dedi. Diyaloğun sürdürülmesinin gerekliliği ise neredeyse tarafların üstünde anlaştığı tek konu oldu. aynı zamanda NATO’nun daha fazla görüşmeye karşın takvim tespit önerisini Rusya şu aşamada karşılıksız bıraktı. Ukrayna üzerindeki baskıyı azaltma ve Avrupa güvenliğine karşın riskleri düşürme çabaları aralarında bulunan NRC’de Rusya’yı Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Gruşko ve Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin temsilcilik etti. Dışişleri Bakan Yardımcısı seviyesinde temsilcilik edilen ABD adına masada, Cenevre’deki ikili görüşmede de ülkesini temsilci Wendy Sherman yer aldı.
KİEV’E BÜTÜN DESTEK
Moskova’nın İttifak’ın kendi topraklarına içten daha pozitif genişlemeyeceğine yönelik istek ettiği garantilere NATO set çekti. Rusya’ya, açık kapı politikasından vazgeçilmeyeceği ve buna karar verecek olanın Moskova olmadığı mesajı net şekilde iletildi. Rus heyetine, uluslararası sistemin ve Avrupa güvenliğinin temel ilkeleri hatırlatıldı. Her ülkenin kendi yolunu tespit hakkının olduğunun altı kalın şekilde çizildi. NATO, doğu kanadındaki müttefiklerden asker çekilmesi talebine de olumsuz cevap verdi. NATO, Ukrayna’ya bütün desteğini yinelerken Rusya, bu ülkeyi işgal niyeti olmadığını tekrarladı, fakat müttefiklerin taleplerini reddetti. Askeri tatbikatlarda şeffaflığın artırılması, güvenli olmayan askeri hadiselerin önlenmesi, uzay ve siber kaynaklı tehditlerin azaltılması, silahların kontrolü, füzelerde ortak kısıtlamaya gidilmesi NATO’nun fiziki öneriler çerçevesinde görüşmeye hazırlanmış olduğunu demeç ettiği alanlar oldu. Tarafların Brüksel ve Moskova’daki temsilcilikleri her yerde açmaları konusu da gündeme geldi.
MASADA KALACAK MI
Gerginliğin yüksek olduğu bir ortamda tarafların masaya oturup ortak endişelerini aracısız paylaşması ve diplomatik angajmanın sürmesinin sağlanması NATO’nun öncelikleri arasında yer alıyordu. Diyaloğun sürmesi konusunda tarafların benzer çizgide olması olumlu karşılanırken Rusya’nın masada kalıp kalmayacağına ilişkin kararını bugün Viyana’da yapılacak AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) Daimi Konseyi Toplantısı’ndan daha sonra şekillendirmesi bekleniyor.
AB’DEN BİRLİK MESAJI
RUSYA’nın tavrı, Fransa’nın Brest kentinde dün başlayan, Avrupa Birliği (AB) savunma bakanlarının gayriresmi nitelikli iki jurnal toplantısının da gündeminde. Çalışma yemeğine NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in de katıldığı toplantı öncesinde bir değer biçme kaleme alan AB Dışişleri ve Emniyet Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB’nin NATO ve ABD’yle birlikte çalışması gerektiğini söyledi. AB, Rusya ile müzakerelerde yer edinmek istemesine rağmen ağırlığın ABD-NATO ekseninde olması nedeniyle kurumsal olarak masada değil. Avrupa güvenlik düzeninin korkutma aşağıda olduğunu gösteren Borrell, “AB olarak birlik içinde bir davranış belirlemeli ve rolümüzün doğruluğunu kanıtlamalı, bunu maddi eylemlerle desteklemeliyiz” dedi. AB’nin NATO ve Avrupa Emniyet ve İşbirliği Teşkilatı’yla (AGİT) birlikte Avrupa’nın güvenliğinde kilit önemde oyuncu olduğunu vurgulayan Borrell, “Rusya’yla yaşanan bu krizi, birliğimizi ve kararlılığımızı yükseltmek, emniyet çıkarlarımızı ve kıtanın çıkarlarını savunmak için fırsata çevirmeliyiz” ifadelerini kullandı.
KREMLİN SÖZCÜSÜ: FIZIKSEL YANITLARA İHTİYACIMIZ VAR
Rusya-NATO Konseyi, Kremlin’in Batı’dan istediği güvenlik garantilerinin ele alınacağı toplantı için 2019’dan beri başta bir araya gelirken, Moskova’dan “Müzakerelerde ültimatom vermiyoruz, emniyet endişelerimiz konusunda bedensel yanıtlara ihtiyacımız var” açıklaması geldi. Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, NATO’nun mümkün bir yeni genişlemesinden üzüntü duyduklarını ve Avrupa’nın güvenliğinin kritik bir noktaya geldiğini kaydetti. Peskov, Finlandiya’da Ukrayna krizi nedeniyle her yerde gündeme gelen olası NATO üyeliğine dair soruya yanıtında da “ittifakın bir çatışma arabulucu olduğunu ve herhangi bir genişlemenin Rusya için endişe sebebi oluşturduğunu” açıklama etti.
AYRILIKÇILARLA ÇATIŞMADA BİR UKRAYNA ASKERİ ÖLDÜ
Batı ile Rusya arasında Ukrayna krizini çözme girişimleri sürerken, Ukrayna’nın doğusunda Moskova yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu aralarında meydana çıkan çatışmada bir Ukrayna askeri öldü. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nden yapılan açıklamada, ayrılıkçıların önceki gün Novotoşkivske bölgesinde ateşkes ihlalinde bulunduğu bildirildi. Açıklamada, saldırılar sonucu bir Ukrayna askerinin hayatını kaybettiği kaydedildi. Ukrayna’nın başkenti Kiev’de, dönemin Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği (AB) Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaması üstüne 21 Kasım 2013’te gösteriler başlamıştı. Yanukoviç’in, gösterilerin büyümesi üzerine, Şubat 2014’te ülkeden kaçmasının ardındaki ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinin Donetsk ve Lugansk şehirlerinde Rusya yanlısı ayrılıkçılar ‘bağımsızlıklarını’ ilan etmiş, Moskova da Kırım yarımadasını ilhak etmişti. Ayrılıkçılar ile Kiev yönetimi arasında 2014’deri bu yanlamasına süren çatışmalarda 13 binden artı kişi hayatını kaybetti.
